De Maas bij Kessel

De Maas bij Kessel - L24444

Maasbrug in Maastricht

Maasbrug in Maastricht (1928), Henri Jonas.

Maasbrug in Maastricht - L01201

Schoolplaat De Maas in Limburg, circa 1915

Schoolplaat (1915/1916) van het schilderij 'De Maas in Limburg' van Dirk Wiggers

Schoolplaat De Maas in Limburg, circa 1915 - G06730

17 Merlijn Huntjes

L24444 Dirk Wiggers De Maas bij Kessel

L01201 Henri Jonas Sint Servaasbrug in Maastricht

G06730 Schoolplaat De Maas in Limburg

13 Still De Maas in Maastricht

12 Still Gezinnen aan de Maas

3 Over de Stroom 3

Renee

Gyonne

Koen

Mijke

Sjak

Still Gezinnen in en om de Maas 2

Frank

18 Foto Marie Markgraaf

Bibi Beekman Conservator Archeologie LM

3 Over de Stroom 6 kopie 2

5 Henri Jonas Sint Servaasbrug in Maastricht

1 Joris van Gennip Zilveren Camera

1 Coverbeeld Werken 2

1 Coverbeeld Maas Drinken lr

1 Coverfoto Liefde

2 Still Noa de Maas toe Frans Pollux

3 Over de Stroom 2

3 Over de Stroom 6

8 Schoolplaat De Maas in Limburg

10 Still Arno Adams Mien Maas

11 Marcel Hensgens foto

16 Eileen Mantouw foto

Bibi Beekman

Gyonne Schatorje

Koen Smolders

Mijke Harst van den Berg

Sjak Draak

Renée Schmeetz

Frank Holthuizen

Bekijk collectie item

Marie Markgraaf werd 85 jaar geleden geboren op een schip. Haar hele leven heeft ze gevaren. Nu woont ze in een voormalig rusthuis voor schippers in Maasbracht. Haar leven is verbonden met het water.

"Ik ben opgegroeid in Arcen en mijn ouderlijk huis staat op nog geen 50 meter van de Maas. De rivier zit in mijn dna." - Sarah Soethoudt, danseres en theatermaker.

"De Maas is de plek waar ik als kind als spelend mijn jeugd doorbracht. Een plek die je elke keer weer terugroept." - Babs van Bree, zangeres en theatermaker.

Mien Maas

Zanger Arno Adams (1956) groeide op in Belfeld, een dorpje aan de Maas in Noord-Limburg. Zijn teksten, grotendeels gezongen in Belfelds dialect, gaan vooral over verdriet, melancholie en eenzaamheid.

Noa de Maas toe

"Het lied Nao de Maas Toe gaat over het leven van iedereen die met de rivier leeft. Een rivier die voor de meeste Limburgers vooral een moeder is. ‘n Moeder die er altijd is geweest en altijd zal zijn.” Voor het 90-jarige bestaan van het Limburgs Landschap maakte Frans Pollux een lied over zijn favoriete plek: de Maas. Net na de opnames in de zomer van 2021, begon het water van de Maas te stijgen. De beelden van de overstromingen zijn verwerkt in de video bij het nummer.

Over de Stroom

Soethoudt en Van Bree maakten in 2021 de theatervoorstelling Over de Stroom, het jaar waarin de Maas buiten haar oevers trad. "Die ramp was heel triest, maar het bracht de mensen ook bij elkaar. Dat gevoel van saamhorigheid vonden we mooi. Het is een prachtig startpunt voor het maken van kunst." Over De Stroom is een ode aan het water, waarin het karakter van de Maas wordt bezongen en bedanst. Vanaf een klapstoeltje in het zand aan de oever van de rivier in Blerick, zagen bezoekers de voorstelling. Improvisatie was een onderdeel van de beleving. De makers moesten omgaan met wat zich aandiende: een schip dat golven veroorzaakte, windvlagen of gladde stenen in het water.

De liefde voor de Maas is ook veelvuldig vastgelegd op het doek. Zoals door Dirk (roepnaam Derk) Wiggers (1866 – 1933), ondanks dat hij zelf nooit in Limburg woonde. 
 
Op zijn schilderij De Maas bij Kessel (circa 1913), zie je een veerpont met daarop een paard met huifkar. Op de linkeroever bevindt zich de kerk van Kessel en Kasteel de Keverberg. Op de rechteroever zie je een veld met hooimijten.

Sint-Servaasbrug in Maastricht

Ook Henri Jonas (1878 – 1944) schilderde de Maas. Op zijn kunstwerk Sint-Servaasbrug in Maastricht (1928) zie je de bekendste brug van Limburg vanuit Wyck. 
 
Op de achtergrond is de stad zichtbaar met de torens van de O.L. Vrouwekerk. Vijf jaar later kreeg deze van de paus de eretitel basilica minor en heet sindsdien O.L. Vrouwebasiliek.

Exotisch Limburg

Kastelen, kapellen, kruizen, meanderende riviertjes en de Maasvallei: door de eeuwen heen oefende het Limburgse landschap een grote aantrekkingskracht uit op kunstenaars. Niet alleen voor de Limburgers zelf, ook voor bezoekers van buitenaf had het landschap een exotische uitstraling. Tussen 1920 en 1950 floreerde de beeldende kunst in Limburg. Voor de groep architecten en kunstenaars die in deze periode in de provincie actief was op (religieus) monumentaal vlak, wordt ook wel de term ‘Limburgse School’ gebruikt. In hun vrije tijd verbeeldden schilders uit deze stroming het Limburgs landschap. Naast de kerk vonden zij opdrachtgevers in notabelen en industriëlen. Zo voorzag kunstenaar Henri Jonas (1878 - 1944) menig kerk van religieuze wandschilderingen. Maar ook de oude Maasbrug had zijn interesse. In 1928 organiseerde het Stedelijk Museum in Maastricht een tentoonstelling met 50 van zijn werken, allemaal met de huidige Sint Servaasbrug als onderwerp. In de loop van de 20e eeuw deed de schoolplaat zijn intrede in het onderwijs. Tijdens de aardrijkskunde- en geschiedenisles gebruikten leraren deze platen als illustratiemateriaal. Maasgezichten die tot dan toe voornamelijk in de huizen van welgestelde burgers hingen, belandden nu ook in de klaslokalen. Schilder Dirk Wiggers (1866 - 1933) was befaamd om zijn riviergezichten. Van zijn schilderij De Maas bij Kessel uit 1914 maakte uitgeverij Noordhoff datzelfde jaar een schoolplaat. Zo bereikte het Limburgse landschap, en alle bedrijvigheid daarin, een groot landelijk publiek.

De Maas in de klas

"Een echt mooi landschap," dat schreef de De nieuwe courant over de schoolplaat die uitgever Noordhoff van het schilderij De Maas bij Kessel van Wiggers maakte:
 "‘Door aandachtige beschouwing van de knap geproduceerde plaat, wordt de belangstelling geprikkeld om meer te weten van het Limburgse landschap, zijn geologische gesteldheid, zijn flora en wat de bodem voor de bevolking oplevert."

De Maas in foto's

“De diversiteit van de Maas door Limburg is enorm. Dat maakt een wandeling of fietstocht langs deze rivier zo bijzonder.” Marcel Hensgens, Geleen.

Vissen en spelen in de Maas

Volwassenen en kinderen samen vissend, in zwemkleding op zoek naar verkoeling in het water en dobberend in een roeiboot op de rivier: deze alledaagse reportage, opgenomen in Itteren anno 1965, laat zien hoe verbonden men met de rivier was. NB: Dit fragment is zonder geluid.

De Maas in Maastricht

In deze liefdevolle film zie je hoe de Maas eind jaren 50 een rol speelde in het stadse leven van Maastricht. Deze al wat gevorderde filmer toont de rivier vanuit het perspectief van een groep meeuwen. Door in te zoomen op de vogels, zie je hun verbondenheid met de Maas. NB: dit fragment is zonder geluid.

Ode in amateurfilm

Al in de vroegst bewaarde films over Limburg speelt de Maas een rol. Als idylle, als economische factor, als stads- of dorpsaanzicht maar ook als veroorzaker van waterleed. De makers of opdrachtgevers van deze films in de jaren 10 en 20 van de vorige eeuw laten zien wat een beeldbepalende ader deze rivier was. Gedurende een eeuw komt de Maas steeds opnieuw voorbij. Logisch, zou je denken: zij is alom aanwezig. Een grote rol voor de rivier is weggelegd in de zogeheten home movie, waar ze het decor vormt van een boottochtje of zwempartijtje. Sinds enkele decennia hebben filmarchieven veel aandacht voor deze home movies; ze zijn een bron voor het alledaagse. Het betreft onbevangen - maar soms ook geregisseerde - getuigenissen van de dagelijkse cultuur en de naaste omgeving van de filmer. De filmcollectie van het Limburgs Museum bestaat voor 60% uit dit soort amateurfilms. Ze zijn er in allerlei soorten en maten, maar de klassieke variant speelt zich af in de omgeving van de filmmaker. Denk aan belangrijke momenten in het gezinsleven die worden vastgelegd ter herinnering, maar ook liefdesverklaringen aan de woonomgeving, zoals de Maas. Hoe rommelig of technisch imperfect ze soms - naar onze hedendaagse maatstaven - zijn, ze vertellen vaak een boeiend verhaal, iets dat de twee voorgaande fragmenten mooi laten zien.

“Bij een bezoek aan Limburg maakte ik deze foto. Tijdens een prachtige avondwandeling langs de Maas bij Eijsden zag ik het kleurenpalet per kwartier veranderen. Ik maakte deze foto, waarop de kleuren van het landschap en het Konik paard op de voorgrond prachtig bij elkaar komen.” Eileen Mantouw, Gasteren (Drenthe)

De maas is niet zomaar een blauwe lijn naar het noorden

en zo zijn er nog een hoop dingen  die op het eerste ogenblik kraakhelder en misschien wat weinig lijken te zijn maar die, wanneer we goed kijken openspringen voor onze ogen en groter zijn dan bijvoorbeeld wij. neem nou een boom. dat is niet zomaar een houten stok met groene haren net zo min als dat een steen gewoon een zwaar gewichtje is dat de hele dag op de grond ligt te niksen. een dier is meer dan levend pluche of decoratie voor bij je nieuwe jas. of neem nou een Limburger. dat is niet zomaar iemand die voor het gemak wat langzaam praat de hele dag vlaaien bakt en nooit naar de hoofdstad zwaait. al die dingen die ik net opnoemde zijn net zo vaak, net zo veel verhalen als boeken. je weet wel, die uitvouwbare dingen waar je, als je pech hebt niet zo gemakkelijk uit kan komen. net zo vaak, net zo veel verhalen als de verhalen die drijven op de maas. je weet wel, dat water dat meer is dan een blauwe lijn naar het noorden. het enige dat je soms nodig hebt is iemand die al wat langer naar de wereld kijkt en dingen zegt zoals: de maas? ja. daar kan ik nog iets over vertellen. schooltassen van tafel. leg er eens een papiertje neer.
- Merlijn Huntjens

Colofon

<ul><li>Samenstelling verhaallijn Waar komt de liefde van Limburgers voor de Maas vandaan?: Gyonne Schatorjé, redacteur.</li><li>Artikel Ode in amateurfilm, auteur: Frank Holthuizen, conservator bewegend beeld.</li><li>Lied Noa de Maas Toe: tekst en muziek: Frans Pollux, productie en mix: Léon Bartels, master: Mike Manders, video: Tom Ketelings, Beeldwerk.tv. Frans Pollux (zang, gitaar), Jim Geurts (drums), Sergio Escoda (basgitaar), Maarten Helsloot (piano, hammond, keys), Bart Oostindie (gitaar), Marcel Joosten (dwarsfluit).</li><li>Theatervoorstelling Over de Stroom is van Sarah Soethoudt en Babs van Bree.  Foto’s: Gert-Jan Maessen. </li><li>Artikel Exotisch Limburg, auteurs: Renée Schmeetz, redacteur, Pepijn Reeser, conservator cultuurgeschiedenis.</li><li>Podcast Marie Markgraaf: interview, productie, muziek: Frans Pollux.</li><li>Mien Maas: Arno Adams (zang, tekst, muziek), Mike Roelofs (piano, arrangement),  Jo Didderen (Contrabas), Ben Uijtjens (productie), Rob Hodselmans (camera, regie, montage), Gerhard van der Beek (colorgrading). </li><li>Gedicht De maas is niet zomaar een blauwe lijn naar het noorden van Merlijn Huntjens, ter gelegenheid van de startbijeenkomst van <a href="http://www.maasgedichten.eu/" target="_blank" rel="noreferrer noopener">Poëziewedstrijd De Maas</a> op 19 oktober 2022, georganiseerd door ANV-regio Limburg, Orde van den Prince, Marnixring Land van Loon-Nieuw Eyck.  </li><li>Foto Merlijn Huntjens: Anne Reitsma.</li></ul>

Van schilderij tot gedicht en van muziek tot film: al eeuwenlang is de Maas een muze voor makers. Ben jij ook zo verliefd op de rivier?

De liefde voor de Maas in schilderkunst

Ode aan de Maas in amateurfilms

"Als je geboren wordt op een schip dan weet je niet anders dan dat dat het leven is."

"De maas? Ja. Daar kan ik nog iets over vertellen. Schooltassen van tafel. Leg er eens een papiertje neer."

Op de schilderijen in de collectie van het Limburgs Museum komt geen onderwerp zo vaak terug als de Maas. Uit liefde, of is er meer aan de hand?

"Om de Maas hub ich verdreet, omdat ich weit wie ze vreuger waas."

Deel een foto!

Inspireerde de Maas jou ook tot het vastleggen van de rivier op het doek?

Zo ja, laat ons weten hoe!

Speelt de Maas een bijzondere rol in jouw leven?

Luister naar Marie's verhaal

Doe een donatie!

Steun Ons Limburgs Museum

Met jouw bijdrage kunnen we nóg meer verhalen uit Limburg verzamelen en bewaren. Draag jij ons een warm hart toe?

Frans Pollux - Nao de Maas toe

Bekijk reportage over de voorstelling

Arno Adams - Mien Maas

Fragment: Vissen en spelen in de Maas

Fragment: De Maas in Maastricht

Wonen aan de Maas: is dat nog veilig?

Waarom kunnen we het water van de Maas niet drinken?

Podium voor cultuurmakers, platform voorverhalen. Ons Limburgs Museum: van ós voor iedereen.

Waar komt de liefde van Limburgers voor de Maas vandaan? | Ontdek de verhalen van Limburg

Waar komt de liefde van Limburgers voor de Maas vandaan?

Hoe zet de Maas ons aan het werk?

De Maas: levensader van Limburg